Tấm Lòng Vàng - Chương 1-5

 Nỗi đoạn trường

Nạn người bốc lột người, người áp bức người là cả một cảnh thối nát của Lima thời ấy. Những chánh khách gia toàn là bọn con buôn chính trị, dùng quyền lực áp bức người da đen, bắt họ những công tác nặng nề không công, đối xử với thổ dân một cách tàn nhẫn!

Giữa cái xã hội phân chia giai cấp, kỳ thị chủng tộc ấy, ai ngờ lại có mối tình duyên giữa một chàng da trắng thuộc hàng quí phái và một dân da đen trong bọn nô lệ mới được phóng thích !..

Tên chàng là Juan de Porres, dòng dõi Tây Ban Nha, còn nàng la Anna Velásquez quê thành Panama, người địa phương...

Sau những cuộc giao duyên bất hợp pháp, ngày 9-12-1579, Anna Velásquez cho ra đời một mụn con trai nước da giống hệt như mẹ, vì vậy mà Juan de Porres xấu hổ không muốn nhìn nhận cục máu rơi của mình... tệ hơn nữa, từ ngày đó ông còn đang tâm ruồng bỏ cả hai mẹ con, sau khi cho một số tiền để thuê căn nhà lúp túp đường "Thánh Linh" Thủ đô Lima...

Nhìn vào sự kiện thương tâm này, ai là người sáng suốt để nhìn thấy tương lai sáng lạn của đứa con lai ngoại tình? Martin de Porres-tên của em-thật là bất ngờ và họa hiếm trong tiểu sử các Thánh...

Nhìn con, Anna không khỏi ngậm ngùi khi nghĩ tới người chồng tàn nhẫn. Do lòng kiêu căng và thất tín, Don Juan chẳng thiết tha gì đến tình phụ tử, khinh dễ và coi con như kẻ làm tổn thương đến địa vị, thanh danh của dòng tộc mình!

Nhưng khi hiểu ý Chúa, Anna vui lòng nhẫn nhục trong chức vụ "Làm Mẹ". Nàng đem con đi rửa tội tại nhà thờ thánh Sabastianô [1].

Mặc dù bị đời hất hủi, Anna vẫn bền gan vững chí, không than thân trách phận. nàng cố gắng tần tảo nuôi nấng dạy dỗ con...

Martin de Porres sinh trưởng trong cảnh gia đình tiều tụy, cơ cực, xơ xác như những trẻ da đen nghèo khổ khác ở Lima. đối với những trẻ này, sự khổ cực ấy rất có ảnh hưởng đến sự biến chuyển tính tình, nhiều đứa ra hư thân mất nết. Nhưng đối với Martin de Porres, cảnh nghèo nàn đó lại giúp cho cậu sớm hiểu đời và khinh chê đời, để chỉ tôn thờ một Thiên Chúa, và rộng lòng thương xót nạn nhân xấu số !

II.
Chiến sĩ bác ái tí hon

Vừa mở mắt nhìn đời. Martin de Porres đã nhận thấy ngay những cảnh sống vô cùng bi thảm. Những người nghèo khó đầy đường đầy chợ, những con người bệnh tật đau thương, cơm không có mà ăn, thuốc không có mà uống... đâu cũng thấy khổ và khổ, khiến cho Martin động lòng trắc ẩn.

Làm sao để giúp đỡ họ ? Martin đã lợi dụng những lần mẹ sai đi mua đồ lặt vặt để bớt xén ít nhiều tiền, bố thí cho những người mà cậu cho là khổ cực hơn gia đình cậu.

Biết thế, mẹ cậu cũng hơn khó chịu, quở mắng con. Có lần bà tức giận quá, đãi cậu những cái tát tai đau điếng! Nhưng Martin cúi đầu vâng chịu và hứa không dám lấy tiền của mẹ cho ai nữa.

Khi lên sáu tuổi, Martin càng nhận xét cuộc đời một cách tinh vi hơn. Bẩy tuổi, cậu đã có đủ sáng suốt nhận thấy rằng: Lima là một thành phố đầy rẫy những cái chướng tai, gai mắt! Bên cạnh những cảnh sống xa hoa trụy lạc, người thấy những cuộc đời nghèo nàn cơ cực. Nhưng may ra, có biết bao gia đình đạo đức sản xuất ra những vị tông đồ bác ái, những vị thánh nhân ra tay cứu độ và băng bó những vết thương lòng cho đồng bào xấu số.

Nói đến những vị đi tiên phong trong công cuộc cứu nhân độ thế ở Lima thời ấy, người ta không biết đến quí danh Đức Giám Mục S. Torido, các linh mục Francisco Solana, Pedro de Urraca v.v..

Bao nhiêu gương sáng ấy đã ảnh hưởng sâu xa đến tâm hồn Martin, cậu càng ngày càng trở nên giống Chúa Giêsu Hài đồng. Lòng bác ái của cậu mênh mong như biển cả, cháy sáng như ngọn lửa bốc lên cao.

Vì cảnh nghèo nàn quẫn bách, lúc ban đầu bà Anna rất bất mãn khi thất Martin đem của bố thí cho kẻ nghèo, nhưng lâu dần, suy nghĩ lại, rồi như bị thu hút bởi tấm lòng của con, bà tỉnh ngộ và trở thành một vị hiền mẫu nết na, biết thương giúp kẻ cơ bần, khiến mọi người chung quanh đều khen ngợi, thán phục.

Khi lên tám tuổi, Martin có gặp cha thân sinh mình, nhưng ông vẫn không nhìn con, và còn khinh bỉ như trước. Em rất buồn nhưng không khóc, chỉ chạy đến cùng Chúa và phó thác cuộc đời trong tay Người như người cha nhân lành... Đã sẵn có lòng thương người tha thiết, Martin chẳng những không oán ghét người cha tàn nhẫn, trái lại còn quí mến và luôn cầu nguyện cho người.

Toàn thể dân thành đều cảm mến Martin và khen ngợi là một con trẻ hiền hậu nết na phi thường, khác hẵn với những đứa trẻ cùng tuổi, nên thấy cậu bị ông Don Juan hất hủi, họ càng tỏ lòng thương mến cậu và đến chia buồn với bà Anna velásquez.

Đứng trước dư luận và nhất là nhận thấy cách ăn ở nết na của hai mẹ con bà Anna. Don Juan bị lương tâm cắn rứt, rồi không bao lâu, ông giác ngộ, nghĩ đến tình phụ tử, nhớ đến bổn phận làm cha. Thế là ông sám hối và thân hành đến đón con về ở với mình; Còn bà Anna vẫn coi là dòng dõi hạ cấp, nên phải ở lại Lima, cam phận lẽ loi đơn lạnh.

Ông Don Juan ủy thác con cho một linh mục đỡ đầu trông nom và cho ăn học. Hai năm sau, ông được cử làm Thống Đốc thành Panama. Vì vậy ông trả lại Martin cho bà Anna ở Lima.

Lúc ấy bà đang ở chung với gia đình một người Tây Ban Nha thuộc hạng bình dân. khi thấy đem trả lại con, bà không buồn chút nào, vì không hy vọng gì hơn là được thấy chồng nhìn lại con và mặc dầu khác màu da, đứa con vẫn không bị thiếu tình thương của thân phụ nó.

Là người có đức tin công giáo, bà Anna sẵn sàng theo ý Chúa, kiên nhẫn tần tảo nuôi con tiếp tục học hành.

Sau khi trở lại Lima, Martin vẫn được tiếp tục học hành, và không bỏ chí hướng cứu nhân độ thế. Cậu thật là một Chiến Sĩ Bác Ái Tí Hon vậy !

III.
Con đường sự nghiệp

Khi Martin lên 12 tuổi thì bà mẹ vận động cho con vào học nghề thuốc với y sĩ Marcelô.

Martin lấy làm sung sướng vì được theo học một nghề hợp với sở thích của mình. Hy vọng độc nhất của cậu là với nghề y tá cậu sẽ có phương tiện cứu nhân độ thế. Vì vậy cậu đem hết tâm lực vào việc học hành, tra cứu, cậu chịu khó tìm hiểu cặn kẽ từng chất thuốc trong loài thảo mộc, nghiên cứu thuật chữa thân thể người đau như nhổ răng sâu, cắt bỏ những bướu u, mổ xẻ ung nhọt, khảo cứu các thứ dầu xoa, dầu bóp, cầm máu đứt mạch hay băng huyết...

Sẵn có khuynh hướng về nghề thuốc và tính hiếu học, Martin học hành tiến bộ. Không bao lâu cậu được đi tập sự tại các bịnh viện, các nhà đề lao hoặc trong các khu phố thành Lima.

Ngay từ lúc đầu cậu tỏ ra một nhân viên tận tâm, nhã nhặn. Cậu không hề từ chối một công việc nào dù khó khăn đến đâu. Suốt ngày làm việc như không nghĩ gì đến bản thân. Còn tiền bạc kiếm được bao nhiêu cậu đem phân phát hết cho kẻ nghèo đói.

Vì đã quyết trở thành một y tá sành nghề để làm ích cho nhân loại hơn. Martin vừa làm vừa nghiên cứu để nâng cao tài năng, nghệ thuật. Nhưng có điều đặc biệt là vừa chữa bịnh nhân vừa cầu nguyện. Thật vậy Martin đã trông nơi Chúa hơn là tin tin tưởng vào tài nghệ của mình.

Một đặc điểm khác trong cuộc đời cậu là không vì bận công việc mà sao lãng việc khắc kỷ tu thân. Cậu đã biết thánh hóa đời sống hàng ngày bằng cách làm mọi việc vì Chúa cho sáng danh Chúa. Trong những giờ rãnh rỗi, Martin thường tâm giao với Chúa: Than thở, cầu nguyện, ban đêm, cậu có thói quen bớt giờ ngủ để nguyện gẫm. Nhiều lần cậu quên cả ngủ để thức khuya cầu nguyện. Một đêm kia, cậu để nến cháy rực trong phòng, bà chủ nhà ngạc nhiên, tò mò đến nhìn qua lỗ khóa cửa phòng, bà sửng sốt khi thấy Martin quỳ trước một ảnh thánh giá khóc nức nở!

Tài chữa bịnh của Martin ngày càng tiến triển lại thêm có lời cầu nguyện xin ơn trên giúp đỡ, nên đã chữa khỏi nhiều bịnh nhân. Danh tiếng đồn xa khắp nơi, thiên hạ nhất là dân nghèo, kéo đến từng đoàn xin cậu ra tay tế độ.

Martin không bỏ qua một người nào, cũng như không bao giờ gắt gỏng vì người ta đến nhờ vả, phiền hà, lúc nào môi miệng cậu cũng điểm một nụ cười tươi như hoa nở! Nên từ những bệnh nhân trong nhà thương, đến các tù nhân trong khám đường đều gọi cậu là ân nhân khả ái của mình.

Martin de Porres quả là một thanh niên tài đức và rất mực khiêm nhường. Người thanh niên ấy đã cống hiến tuổi thanh xuân cho nhân quần xã hội. Cậu đã tập theo khuôn mẫu Chúa cứu thế trong đời hoạt động.

IV.
Ơn kêu gọi

Với cái nghề y tá trong tay, cậu Martin de Porres có đầy đủ hy vọng chiếm địa vị trong xã hội và làm giàu một cách mau lẹ. Nhưng cậu đâu phải con người tầm thường. Từ lâu, cậu cảm thấy ơn kêu gọi vào bậc tu trì. Nên đối với cậu của cải, chức quyền đều là vô nghĩa lý. Cậu chỉ khát khao được hiến thân cho Chúa trong tu viện.

Lúc ấy, người ta thường thấy đến nhà thờ Santo Rosario của các cha Dòng Đa Minh, quỳ trước bàn thờ có Mình Thánh Chúa và say sưa cầu nguyện để xin ơn soi sáng phải tu trong Dòng nào.

Sau khi đã cầu nguyện và suy nghĩ kỹ càng, Martin chọn bậc tu trì theo tinh thần Dòng Đa Minh. Thế rồi, một ngày kia, cậu đến gõ cửa tu viện Santo Rosario.

Vì lòng khiêm tốn, Martin chỉ xin làm người lao công trong nhà Dòng. Cha Juan de Torenzana, tu viện trưởng tại Lima đã biết nhân đức của Martin nên để cậu được tự do chọn lựa. Từ ngày đó, cậu tận tâm làm những công tác hèn hạ, vất vả nhất trong nhà Dòng. Phải chăng Martin muốn thực hiện đầy đủ lời Chúa phán "Ai hạ mình xuống sẽ được cất lên cao".

Từ đấy, Martin xa hẳn trần tục, sống trong tu viện tường cao cổng kín, Thầy thấy cuộc đời âm thầm nhưng đầy ý nghĩa. Tuy làm những công việc hèn hạ song làm vì đức vâng lời, nên những việc ấy đã giúp thầy trèo lên đỉnh núi trọn lành...

Chín năm qua Martin đã thâm nhiễm đầy đủ tinh thần Dòng Đa Minh, cho đến một ngày kia, Thấy được bề trên nhận vào bậc tu sĩ chánh qui, mặc áo Dòng nhất trong bậc trợ sĩ.

Dẫu ở địa vị nào Martin vẫn rất mực khiêm nhường. Thầy vui lòng làm những công việc tầm thường, hèn hạ nhất trong nhà Dòng.

Trong khi thi hành công việc vất vả, thầy Martin vẫn giữ nét mặt vui tươi , bất chấp thời gian và hoàn cảnh, thầy cứ luôn luôn là một tu sĩ hiền hậu, nhã nhặn và thi đua chạy trên con đường thánh thiện.

Đối với bịnh nhân, Thầy tận tình trông coi và kiên nhẫn, nhưng cương quyết không để họ yêu sách quá đáng. Vì đã từng làm y tá nên thầy Martin rất am hiểu tâm lý của bịnh nhân. Khi thấy người nào coi bộ đau đớn chán nản, thấy đều đến dỗ về an ủi và khuyên giải.

Tâm hồn cao thượng và đạo đức ấy đã đem lại cho thầy sở thích làm tên nô tỳ trong tu viện, không muốn ai nhắc tới mình bao giờ nữa, Một hôm, một tu sĩ thấy thầy đang giặt quần áo, mới nói đùa rằng:

"Này thầy Martin, tôi tưởng Thầy đáng ở Tòa Giám Mục Mễ Tây Cơ hơn là làm việc hèn mọn này. Thầy nghĩ sao?"

Mỉm cười, thầy Martin trưng câu thánh vịnh để trả lời tu sĩ: Tôi muốn là tiểu tốt trong nhà Dòng còn hơn là sang trọng ngoài thế gian.

V.
Những đức tính khác

Hy-Sinh

Thầy Martin có đức hy sinh tột bậc, sau đây là những bằng chứng: Lúc ấy tu viện phải trả ngay một món nợ cần kíp mà không tìm đâu ra tiền, cha bề trên lo lắng, bất đắc dĩ phải đem bán một vài báu vật của tu viện. Cha vừa ra khỏi cổng thầy Martin hối hả chạy theo vừa thở vừa nói:

- Thưa cha bề trên, nhà Dòng cần tiền trả nợ, nhờ ơn Chúa con có cách trả được. Bề trên quay nhìn thầy, ngạc nhiên hỏi

- Con trả nợ bằng cách nào ?

- Thưa cha, con là một người da đen hèn mọn, chẳng làm ích gì cho nhà Dòng, nên xin cha bề trên đem bán con đi để lấy tiền trả nợ cho người ta. Xin cha ban cho con đặc ân này, không chừng con lọt vào tay kẻ khác, họ sẽ bắt con làm những việc vất vả và hữu ích hơn.

Nghe nói, Cha bề trên vừa buồn vừa cảm động, Ngài ôn tồn bảo thầy trở về tu viện.

Hãm mình

Thầy Martin hãm mình và hành khổ xác đến nỗi không mấy khi nghĩ đến chuyện nghỉ ngơi trong phòng riêng. Thầy thức suốt đêm trông coi người đau ốm, khi mệt quá buồn ngủ, thầy chỉ nằm trên một chiếc băng ca nghỉ ngơi một chút thôi.

Một ngày mùa đông giá lạnh, thầy bị cơn sốt rét dữ dội mà vẫn thản nhiên không nghỉ ngơi và cũng không dùng thuốc men chi cả, cho nên sức lực thầy kém dần rồi đau yếu.

Thấy vậy các tu sĩ lo ngại cho sức khỏe của thầy, nên đi trình bề trên thì người bắt buộc thầy phải về phòng nằm dưỡng bệnh. Thầy vâng lời, nhưng thay vì nằm trên giường nệm êm ấm, thầy đã bỏ nệm đi và nằm với cả quần áo và giầy dép. Thấy vậy, có người đi báo bề trên cho rằng thầy không tuân lệnh. Cha bề trên nhã nhặn nói với tu sĩ ấy rằng: " Thầy Martin là người đạo đức, đã vâng lời nhưng lại ưa hãm xác".

Rồi bề trên đến ra lệnh cho thầy phải nghỉ ngơi như những tu sĩ khác. Thầy khiêm nhường trả lời: "Thưa cha muốn ra lệnh cho con phải nằm trên giường êm ấm, thứ giường mà trước đây ngoài thế gian con không hề biết đến ư ? Xin cha đừng bắt con sống xa hoa như thế !"

Tuy nhiên đêm ấy thầy cũng vâng lời nằm trên giường nệm nhưng tìm được cách hãm mình khác, không cho xác thịt mình sung sướng. Có người trông thấy đến báo cho cha Luis de Bilbao biết, cha liền nghiêm nghị nói với thầy Martin : - Martin, thầy vâng lời ta như thế à?

Thầy Martin thưa : - Thưa cha, bệnh con đã thuyên giảm nhiều, con được chiêu đãi như thế này cũng đủ lắm rồi. Con mặc quần áo nằm trên giường nệm êm ấm là con đã tuân lệnh cha. Thân con chỉ đáng thế thôi.

Khó khăn

Thầy Martin thản nhiên sống trong cảnh nghèo một cách vui vẻ. Thầy chỉ dùng 2 bộ quần áo rách vá nhiều mảnh. Thầy cho rằng đã hiến thân cho Chúa trong tu viện thì quần áo cũ rách càng hay.

Theo gương Chúa Giêsu khó nghèo, Thầy lấy hai bộ quần áo là đầy đủ rồi. Bộ áo nào giặt sạch sẽ thì thầy không mặc, chỉ thích dùng các đồ cũ mà người ta loại ra. Nếu tu viện phát cho thầy đôi giày mới, thầy đem ngay cho người nghèo khác mượn đi cho đến khi mòn mới lấy về dùng.

Có lần, một tu sĩ hỏi thầy sao làm như vậy? Thầy trả lời: Dùng quần áo rách, đi giày cũ thì không phải bận tâm giữ gìn, giặt giũ lau chùi và nếu có thất lạc cũng không đáng tiếc. Có người cho tính nết thầy Martin kỳ cục gần như gàn dở. Trong nhà Dòng Đa Minh tại Lima từ tu sĩ đến giáo sĩ đều đeo tràng hạt ở cổ thì thầy Martin lại đeo thêm chuỗi nữa ở thắt lưng.

Phòng của thầy cũng tỏ rõ tinh thần thanh bần: không bàn không ghế võn vẹn chỉ có một cái chõng để thầy nằm nghỉ khi mỏi mệt mà thôi. Trên tường treo tượng chuộc tội, ảnh Đức Mẹ và ảnh Thánh Đa Minh. Thật ra thì thầy Martin ít khi ở trong phòng, thầy quần quật làm việc suốt ngày. Hết ở trong kho quần áo, lại sang bệnh viện hoặc ra ngoài phố để giúp đỡ người nghèo khổ. Thầy không chịu đứng yên ở đâu cả. Làm việc vất vả như vậy suốt ngày, đêm về thầy trở về phòng lại hành khổ thân xác và cầu nguyện.

Những ơn đặc biệt

Bề trên đã cho một thanh niên Tây Ban Nha, tên là Juan Vesquez làm phụ tá cho thầy Martin. Anh được ở ngay trong tu viện. Một đêm, cả thành Lima bị động đất, nhà cửa rung chuyển dữ dội, Juan Vasquez choàng thức vậy, sợ hãi chạy đến phòng thầy Martin để trú ẩn, cậu gõ cửa nhiều lần mà không thấy trả lời, cậu lấy tay đẩy mạnh cửa mở toang. Một cảnh tượng kinh khủng hiện ra trước mắt cậu: Thầy Martin nằm dưới đất, hai tay giang ra, tay cầm tràng hạt, mắt lờ đờ. Cậu đến bên kêu hoài mà thầy không thưa, cậu níu áo lôi mà thầy không cục cựa, trong phòng thì sáng rực như ban ngày. Hoãng sợ, Juan Vasquez tưởng thầy Martin đã chết liền bỏ chạy trốn.

Lại một đêm khác, Juan Vasquez vừa bước đến cửa phòng thầy Martin, thấy thầy quì lơ lửng trên không, hai tay giang ra, mắt nhìn thẳng lên tượng Thánh Giá, Vasquez khiếp sợ chạy đi tìm thầy thủ môn tu viện tên là Ferdinando Aragón và kể  lại cho thầy nghe biết câu chuyện. Thầy Aragón mỉm cười nói:

- Em đừng thấy làm lạ, không phải lần thứ nhất người ta thấy như vậy đâu ! Em sẽ còn thấy thầy Martin ngất trí nhiều lần nữa!

Một hôm, Thầy Martin Cabezas vội vã đi tìm thầy Martin đến giúp cha Antonio d'Arco đang hấp hối. Khi đến trước cửa phòng thấy thầy Martin đang bay trên không để  hôn ảnh Thánh giá ngay chổ vết đinh máu chảy chan hòa. Trông thấy sự kiện ấy, thầy Cabezas kinh ngạc, chạy đi báo tin cho cha Diégo Borrionuevo và Esleban Mariano và dẫn hai cha đến chứng kiến phép lạ.

Đến nơi, các ngài chưa kịp nói thì thầy Martin tuyên bố: " Tôi đã biết và đã đến thăm bịnh nhân, nhưng cha Antonio phải dọn mình chết lành vì giờ chết của ngài đã tới."

Một đêm kia, đang khi anh em đang đọc kinh trong nhà thờ, bỗng có ánh sáng trong bàn thờ chiếu ra, soi thẳng vào mặt thầy Martin. Các tu sĩ đều thấy thầy đang ngất trí. Thiên Chúa đã làm phép lạ này để anh em trong nhà biết thầy Martin rất đẹp lòng người.